Зуны нэгэн нарлаг өдөр хар, шар холилдсон гадаадын 100 гаруй жуулчинтай автобус Бээжингээс их цагаан хэрмийн зүг гэлдэрч явна. Уг нь эрт гарсан боловч амралтын өдрүүдэд дотоодын жуулчид их байдаг тул хэрэмд хүрэх зам битүү түгжрэл. Манайхаар бол наадмаар Соёолонгийн тоос үзэхээр Хүй долоон худаг явах замтай адил гэж зүйрлэмээр юм уу даа. Гадны олон жуулчин нэг дор байгаа тул Цагаан хэрэм үзэх аяллыг Даваа гаригт хүн цөөтэй үед байхаар товлосон ч  тухайн өдөр нь бороотой гэсэн цаг агаарын урьдчилсан мэдээ сонсоод хуваариа өөрчлөн ийнхүү зүтгэж яваа нь энэ. Вьетнам, Украин, Сом...

Алсын алсад мурилзан салаалах шороон зам, аймаг сумыг төвтэй холбох засмал зам, аяллын хөтөч болох дурсамжийн зам, их хотын хөл хөдөлгөөнд дарагдсан гүүрэн зам, ирээдүйд зорилгодоо хүрэх сонголтын зам... Зам гэдэг маш олон утгатай, өргөн агуулгатай үг. Гэхдээ энэ удаад би зөвхөн ажлаас гэр ороход туулдаг дассан замынхаа тухай эргэцүүлж сууна.

Гэрээсээ гараад ажил, ажлаа тараад гэр... Ийм маршрутаар яваад өөрөө ч мэдэлгүй дадчихжээ. Ажлын шаардлагаар УБ хотыг өдрийн хэд хөндлөн гулд туулах хэрэг гардаг ч цагт баригдаж, түгжрэлд бухимдсаар таарах нь элбэг. Өдөр тутамд л тулгардаг тэр бухимд...

     
   Хаврын эхний сар гарсан ч шинэхэн цас малгайлан бууж, таван дэлбээт далбагар навчыг дүрслэн сийлсэн хатуу хучилттай замыг норгон хайлна. Торонтод буудлын өрөөнөөс арай бага өртгөөр түрээсэлдэг орон сууц олон. Доторх тохижилт нь их энгийн бөгөөд тухтай. Ялангуяа гал тогоо нь хоол хийх бүх төрлийн иж бүрдэлтэй болохоор бэлэн юм худалдаж авахгүйгээр хоолоо хийгээд идчихвэл зардлаа хэмнэх боломжтой. Гэвч нэг сул тал нь өрөөнүүдэд тэнн асаахгүй л бол их жиндүү хүйтэн. Тиймээс жилийн энэ үед Торонтод очих бол дулаан хувцастай байх нь маш чухал юм байна гэж ойлгосон...

     

Алсран холдох мэт харгуй зам бүдгэрэн цайраад, хөрхөн униартах уулсын орой хүдэнтэн дүнхийнэ. Дэлгээтэй гэрийн хаалгаар орж ирсэн бор шувуу босго давав уу үгүй юу хэдэнтээ газар тоншиж боорцогны үүрмэг үмхээд дэгдэн гарч одов. Нойрмог нүдээ нухчин харвал унинд өлгөсөн ээжийн дээлнээс усан дусал үе үе газарт бууж, шөнөжин орсон борооны чийг гэр нэвтлэн үнэртэнэ. Норсон аргал зууханд дур муутайхан асаж, гэрт бүлээ дүүгэх нь сайхан. Хөл нүцгэн гарч харвал хүрэн дээл өмсөж, цэцэгт алчуураар толгойгоо нямбайлан боосон ээж минь үхрийн зэлнээс тугалаа тууж явна.  Олон хон...

         Ажлаа тараад микрод явж байлаа. Арын суудалд надтай зэрэгцээд нэг ах, жаахан охинтойгоо сууж байв. 50 эргэм настай гэмээр намбалаг ах 1-р ангийн бололтой сэргэлэн охиныг юм ярих бүрт нь өхөөрдөж үнсэх юм. Би тэр хоёрыг ажаад инээмсэглээд явж байлаа. Охин аавдаа хандан "Миний цүнхний урд талд биеийн тамирын цамц бий. Халаасанд нь чихэр байгаа, аваад өгөөч" гэлээ. Аав нь ухаж байж чихэр гаргаж өгтөл бяцхан охин тэр чихрээ над руу сарвайж байна. Хичнээн хөөрхөн гээ, тэр үүдэн шүд нь онгорхой, час хийсэн тод яриатай сэргэлэн охин. Ингэж ахтай яриа дэлгэв...

 
Эргэн тойрон нам гүмхэн атал их аниргүйн дунд нүргэлэх мэт чимээ алсаас сонсогдоно. Мөсөн гадаргуу тогтсон явган хүний замыг даган алхсаар хүрэх газраа ойртоход өнөөх нүргэлээн их усны чимээ болохыг ойлгуулах гэсэн мэт нүднээ сүрдэм зураглал тодров. Хаврын эх гуравдугаар сард жавар хайрч, хүйтэн салхи хацар алгадна. Жавар салхийг эс анзааран алмайран бишрэх мэдрэмжиндээ илүү автсан нь дэлхийн гайхамшигуудын нэг Ниагар хүрхрээний татах хүчтэй холбоотой. Гараа гаргаж зураг дарах төдийд л хуруу хайрагдам тийм хүйтэнд их усан тэнгэрээс буух мэт асгаран байх. Эсрэг тэсрэгийн туйл гэмээ...

Хэд хоногийн өмнө болсон явдал л даа. Би Цацукаг сургуульд нь хүргэчихээд гэртээ харьж явлаа. Модон хашааны хана дагаад алхаж байтал нэг саарал цувтай өвөө, үсээ 2 хувааж самнасан бяцхан охиноо дагуулаад гүйхээрээ сандарч яваатай зөрлөө. Намайг Цацукаг сургуульд нь оруулж өгөхөд ихэнх хүүхдүүд сургуульдаа ороод дуусч байсан тул өвөө охин 2 лав хоцорч байгаа нь лавтай. Өвгөн нэг мөрөндөө охины цүнхийг үүрч, гартаа ууттай пүүзийг нь барьжээ. Жаалхан охин хэдхэн харайлгаад л өвөөгийнхөө урд гарчихна, жаахан хүлээзнээд ахиад л дэгдэнэ. Өвгөн хар хурдаараа гүйх гээд л хичээгээд, амьхандаа хамгийн и...

       
           Шөнө дундын хонх цохилоо.

      Цонхны дэргэдэх намхан буйдан дээр өвдөгөө тэврэн суух эмэгтэй сул хаясан үсээ тээршаан хойш шидлээд цаг руу өнгийв. Энэ цаг л түүнд үнэнч нөхөр болдог. Тэр хэзээ ч худлаа явдаггүй. Бас ямар нэг зүйл амладаггүй. Энд анх айл болж ирэхэд ээжийнх нь өгсөн хананы бор цаг 2 жилийн хугацаанд нэг ч удаа зогсоогүй. Цагийн зүү үргэлж завгүй ажиллаж, 12 цагт огтлолцоход сурсан ёсоороо хонх цохиж чимээ өгнө. Ингэж л түүнд амьдрал үргэлжилж байгааг, агшин хором урссаар байгааг сануулсаа...

          Намрын саарал өдөр. Хүн бүр сэтгэл рүүгээ өнгийж, өөрийнхөө мөн чанарыг тунгаан бодож, зарим нэгэн нь “банштай цай” мөрөөдөн хөнгөн гуниглаж суудаг, шаргал навчис газарт хөглөрч цасны устай холилдон өнгөө алдчихдаг намрын байдаг л нэг саарал өдөр. Цамцныхаа энгэрийг зөрүүлэн барьж, мөрөө хавчсан, гадуур хувцасныхаа захыг чихээ хүртэл дээш татаж гараа зөрүүлэн эвхсэн хүмүүс зөрөлдөн алхах их хотын гудамж. Ажил, гэр, сургууль, гэр лүүгээ яарах амьдралын хэмнэл хүйтнийг зарлах ийм өдөр илүү хурдасдаг байх. Даарахгүй гэсэндээ яарахгүй байж чаддаггүй х...

    Өнөөдөр ажлын харуул залуу “Санчирмаа, чамайг нэг жаахан охин өдөр болгон асууж орж ирэх юм” гэлээ. Өнгөрсөн 7 хоногт танилцсан манай жаахан танил л надтай уулзах гээд сураад байдаг бололтой...

...Ажил тараад гарч ирэхэд аль хэдийн харанхуй болсон байлаа. Ажлын хашааны хаалгаар дөнгөж гартал нэг бяцхан охин үүдэнд “Монголын үндэсний олон нийтийн радио, телевиз” гэсэн хаягийг тод уншиж зогсов. Би инээмсэглээд охиныг уншиж байгаагаа дуустал нь хүлээзнэлээ. Тэгтэл өнөө охин “Эгч ээ, та Гандангийн буудал орох уу?” гэж байна.

• “Орно ш...